Dạy bé biểu đạt câu so sánh theo chiều xuôi và chiều ngược

Tại sao kỹ năng biểu đạt câu so sánh theo cả chiều xuôi và ngược lại quan trọng ?

Việc biểu đạt các câu so sánh như "Voi to hơn chuột" , "Nam cao hơn Mai" hay "Kẹo đỏ nhiều hơn kẹo xanh",... là những câu biểu đạt rất thường gặp trong cuộc sống hàng ngày của bé.

Điều đó cho thấy bé đã hiểu các khái niệm về so sánh (cao - thấp; dài - ngắn; to - nhỏ,...),có khả năng quan sát, so sánh, bàn luận về các sự vật xung quanh mình, cũng như cho thấy sự phát triển trong tư duy, nhận thức của bé.

Bên cạnh đó, việc biết biểu đạt những câu so sánh này còn là một kỹ năng quan trọng mà bé cần nắm vững để có thể đáp ứng với việc học môn Toán ở bậc tiểu học.

Việc biểu đạt câu so sánh theo cả chiều xuôi và chiều ngược lại, hiểu 1 cách đơn giản là bé có thể linh hoạt đổi chiều so sánh, sử dụng từ so sánh phù hợp khi so sánh các sự vật với nhau.

Ví dụ, nhiều bé có quan sát và biểu đạt khá tốt rằng "Con voi to hơn con chuột", nhưng khi hỏi ngay lại rằng "Vậy con chuột như thế nào với con voi?" thì bé khó khăn để suy luận chiều ngược lại, cũng như chưa dùng từ so sánh (nhỏ hơn) một cách chính xác.

Một ví dụ khác, bé có thể biểu đạt theo chiều xuôi rằng "Kẹo đỏ nhiều hơn kẹo vàng", nhưng khi hỏi "kẹo vàng thì...", bé bối rối không biểu đạt được chiều ngược lại.

Trong chương trình Toán ở đầu tiểu học, bên cạnh việc học và thực hiện các bài tập điển hình như Điền dấu < = > để so sánh 2 số thì một dạng bài tập khó nhằn hơn mà bé sẽ gặp trong quá trình học, đó là so sánh 2-3 sự vật với nhau bằng cách:

(1) Điền khuyết từ so sánh phù hợp "nhiều hơn/ít hơn"; "cao hơn/thấp hơn" vào câu so sánh 2 vật, như "Kẹo đỏ thì ..... kẹo vàng" .

(2) Đề bài có thể yêu cầu bé quan sát hình và điền "Đúng/Sai" vào các câu biểu đạt so sánh bên dưới;

(3) hoặc Hoàn thành câu so sánh bằng cách ghi tên sự vật phù hợp trong hình, như "Bút chì đỏ thì ngắn hơn....".

Như vậy, dù là dạng đề toán nào thì bé cũng cần có khả năng biểu đạt so sánh thuần thục ở cả 2 chiều xuôi và ngược, tức là bé đã có sự quan sát kỹ càng các đối tượng, sự vật được so sánh ở nhiều góc độ khác nhau thì mới có thể hoàn thành tốt các dạng bài khó nhằn này.

Do đó, bố mẹ hãy cùng mình tìm hiểu những bước cơ bản để bé không những diễn đạt được câu so sánh theo chiều xuôi ( bạn Tí cao hơn bạn Tủn ) mà còn theo chiều ngược ( bạn Tủn thấp hơn bạn Tí ) một cách thuần thục nhé.

Bé nhà mình đã được trang bị 2 kỹ năng cơ bản trước khi học diễn đạt câu so sánh chưa ?

Đầu tiên là bé phải hiểu được các khái niệm so sánh (nhiều - ít; to - nhỏ, dài - ngắn, cao - thấp,...) bằng việc chỉ tay vào tập hợp hay đối tượng được so sánh.

Ví dụ : bố mẹ hỏi bé giữa đĩa cam và đĩa táo ở trên bàn thì đĩa nào có nhiều quả hơn ? Khi bé có thể chỉ đúng vào đĩa có nhiều quả hơn thì bé hiểu được khái niệm "nhiều hơn" và cũng có khả năng so sánh 2 tập hợp.

Bố mẹ có thể thử hỏi ở nhiều tình huống đa dạng với từ so sánh đa dạng hơn , như "Mẹ hay con cao hơn?" để xác định chính xác khả năng hiểu từ so sánh của con nhé!

Tiếp theo, bé phải biểu đạt được "từ so sánh" giữa hai vật. Ví dụ, cũng là đĩa cam và đĩa táo, khi mẹ hỏi "Đĩa táo thì nhiều hơn hay ít hơn đĩa cam?", nếu bé đáp được "nhiều hơn" thì bé đã bắt đầu biết biểu đạt từ so sánh.

Linh hoạt trong nhiều tình huống để kiểm tra việc chủ động biểu đạt từ so sánh của con, ví dụ, "mẹ có kẹo đỏ và kẹo vàng. Kẹo đỏ thì....?", nếu con có thể tự đáp "nhiều hơn" hoặc "ít hơn" phù hợp mà không cần gợi ý lựa chọn (nhiều hơn hay ít hơn) của mẹ thì thật tuyệt vời.

Như vậy, khi bé đạt đươc 2 kỹ năng này thì đã đủ điều kiện để học tiếp kỹ năng khó nhằn hơn là Biểu đạt câu so sánh theo 2 chiều , xuôi và ngược.

Nếu bé vẫn còn vướng ở hai kỹ năng nền tảng này hay khả năng quan sát để so sánh 2 tập hợp còn kém, bố mẹ có thể tham khảo khóa Toán cơ bản , chủ đề So sánh sẽ được hướng dẫn cách dạy và khắc phục khó khăn của con nhé!

Một gợi ý nhỏ khác để việc học của bé nhanh và hiệu quả hơn đó là bố mẹ có thể tham khảo phương pháp CRA. Để biết CRA là gì và tại sao nó rất hiệu quả trong việc dạy bé học toán bố mẹ xem video miễn phí này nhé (tại mốc thời gian 7:40 nhé).

Những công cụ đơn giản cần chuẩn bị cho hoạt động này

Mục tiêu chính mà mình hướng đến trong hoạt động này là: giúp bé diễn đạt được tập hợp A nhiều hơn hoặc ít hơn tập hợp B.

Và mình sẽ đi theo định hướng của phương pháp CRA đó là dùng vật thật để dạy bé một kiến thức nào đó thật trực quan và cụ thể.

Vật thật ở đây mình dùng : 2 tập hợp lego khác màu, 2 giấy note (giấy stick) khác màu và nhân vật chính là 2 tấm thẻ gợi nhắc.

Bé diễn đạt trôi chảy câu so sánh theo chiều xuôi, nhưng chiều ngược lại thì ...

Nhiều bố mẹ tâm sự : cô ơi, trong một buổi học bé diễn đạt được ngay câu "3 quả cam nhiều hơn 2 quả táo", ngay sau đó hỏi bé "vậy 2 quả táo thì như thế nào với 3 quả cam ?" thì bé không trả lời được.

Để khắc phục vấn đề này, bố mẹ nên tiến hành dạy bé theo một trình tự cụ thể.

Ở đây mình chọn trình tự diễn đạt câu so sánh theo chiều xuôi trước rồi đến chiều ngược. Nguyên tắc mình áp dụng là khi bé đã thành thạo chiều xuôi thì mới tiến đến dạy chiều ngược.

Để bố mẹ dễ hình dung, chiều xuôi tức là chiều từ trái sang phải (tuân theo chiều đọc chữ thông thường) và ngược lại.

Diễn đạt câu so sánh theo chiều xuôi trước

Bố mẹ xem hình bên dưới để có hình dung ban đầu về hoạt động nhé.

Tại sao ngay vị trí đầu lại dùng một tờ giấy note màu vàng ?

Trong phép so sánh, bé sẽ phải bắt đầu theo hướng từ trái sang phải. Việc dùng một tờ giấy note có màu nổi bật giúp bé chú ý ngay đến vị trí này trong hoạt động học diễn đạt.

Về sau, khi làm so sánh, bé đã có sẵn nhận thức về điểm bắt đầu này.

Bố mẹ có thể bắt đầu hoạt động dạy bé bằng việc bố trí công cụ như hình trên.

Hỏi bé "những khối lego ở ô giấy note màu vàng nhiều hơn hay ít hơn ở ô giấy note màu xanh?". Lúc này, bố mẹ đang sử dụng câu hỏi lựa chọn (A hoặc B) để gợi ý về từ so sánh mà bé cần biểu đạt. Đây sẽ là bước khởi đầu để bé dễ dàng tiếp cận vấn đề.

Trường hợp còn khó khăn ở bước này thì có thể bé chưa vững hai kĩ năng mà mình đã đề cập ở đầu bài. Bố mẹ nên bổ sung kỹ năng này cho con để có thể tiến đến bước tiếp theo nhé.

Ngay sau khi bé trả lời "nhiều hơn", dạy bé diễn đạt câu "lego màu tím nhiều hơn lego màu vàng" đồng thời phải chỉ tay tương ứng với vật.

Việc kết hợp này rất quan trọng, nó giúp bé hình dung ngay ra câu diễn đạt gồm có ba phần (lego màu tím - nhiều hơn - lego màu vàng) tương ứng với vật thật (những khối lego tím, thẻ "nhiều hơn", những khối lego vàng). Dần dần, bé sẽ học tập cấu trúc câu này và biểu đạt tốt hơn.

Bố mẹ hãy thử áp dụng để dạy bé diễn đạt câu so sánh theo chiều xuôi nhé. Theo mình thì việc học thông qua vật thật này sẽ hiệu quả và tạo nhiều hứng thú cho bé.

Trở lại vấn đề đau đầu : diễn đạt câu so sánh theo chiều ngược

Khi bé diễn đạt ngon lành "3 quả cam nhiều hơn 2 quả táo", sau đó bị hỏi "2 quả táo thì như thế nào với 3 quả cam?" có thể bé không hiểu, không hình dung được "chiều đảo của nhiều" là gì?

Hay trường hợp đã được dạy khái niệm "ít", "ít hơn" nhưng vẫn chưa hiểu, chưa hình dung ra cụ thể trong đầu nó là gì.

Dựa trên 2 lí do này, mình tạo ra hai thẻ hỗ trợ với hình ảnh minh họa cụ thể để dùng trong hoạt động dạy bé diễn đạt theo chiều ngược.

Tại sao thẻ lại có một phần được tô màu nổi bật và một phần tô màu xám ? Các bước chi tiết dùng thẻ hỗ trợ này để dạy bé diễn đạt câu so sánh theo chiều ngược ?

Bài viết đến đây cũng đã khá dài. Để có cái nhìn trực quan và cụ thể hơn về hoạt động thú vị này bố mẹ hãy xem video từ mốc thời gian 10:06 đến hết nhé.